Киргизско-русский словарь - дүйнө

дүйнө, дүнүйө

ар.

1. мир, свет, вселенная;

дүйнө бөлүктөрү части света;

дүйнө жактары страны света;

дүйнөнү төрт айлансаң да, таппайсың хоть четыре раза вокруг света обойди, не найдёшь (такого);

2. клад, сокровище, драгоценность;

дүйнө тапты

1) он клад нашёл;

2) перен. ему счастье привалило;

дүнүйөлөрүнүн кымбаты жылан терисинен жасалган туш кийиз самое дорогое из их имущества туш кийиз (см. кийиз) из змеиной кожи;

кан жардын түбүнөн дүнүйөсүн каздырып, ташытып алды фольк. хан приказал вырыть из-под обрыва драгоценности свои и перевезти их (к себе);

3. богатство, блага жизни;

Көкөтөйдүн дүйнөсү көлдөй жайнап толуптур фольк. богатства Кокетея были несметны (букв. как озеро полное до краёв);

келериңде дүнүйө байгеден чыккан аттайсың, кетериңде дүнүйө мөмөсү түшкөн шактайсың фольк. когда ты, богатство, приходишь, подобно ты коню, опередившему на скачках; когда ты, богатство, уходишь, подобно ты ветви с опавшими плодами;

дүйнө чачмотать, щедро расходовать, транжирить богатство;

чын дүнүйө истинный мир, этот мир;

а (или ал) дүнүйө или тиги дүнүйө тот (загробный) мир;

бул дүнүйө или груб. бок дүнүйө или дүйнө бок (дерьмо мир) или беш күндүк дүнүйө (пятидневный мир) или жалган дүнүйө (ложный мир) этот мир (в отличие от загробного);

түбү жыртык дүйнө превратный мир;

дүнүйөнүн түбүнө жетпейсиң всего богатства не заберёшь (говорят стяжателю, который стремится захватить болыие и больше, или тому, кто не думагт, что жизнь его будет иметь конец);

дүйнө күн жизнь со всеми её превратностями и лишениями;

эки дүйнөдө тең жүзүбуз кара болсун! да падёт на наши головы позор в обоих мирах! (в этом и в том);

сенден эки дүнүйөдө ыразымын я доволен тобой всегда и во всём;

а дүйнө бетин көрили а дүйнө жүзүн көрумереть (букв. увидеть лик того света);

а дүйнө жүзүн көрдү он умер (букв. он увидел лик того света);

дүйнөдөн кайтскончаться (букв. возвратиться из этого мира);

дүйнө менен иши жок мирские дела его не интересуют; он не от мира сего;

мейли, кайда калбаган дүнүйө! где наше не пропадало!;

дүр-дүйнө см. дүр II.